ICC (International Chamber of Commerce)  คือ หอการค้านานาชาติ มีลักษณะเป็นองค์กรเอกชนระหว่างประเทศ ซึ่ง ICC ในไทยนั้นเป็นกระบอกเสียงของผู้ประกอบธุรกิจในประเทศไทยในการนำเสนอและปรับปรุงแก้ไขกฎระเบียบติดตามความเคลื่อนไหวและแนวโน้มการค้าระหว่างประเทศติดตามความเคลื่อนไหวและแนวโน้มระหว่างประเทศ

    ซึ่งหลายคนอาจคิดว่า ICC ที่ฉันจะพูดในวันนี้คือเรื่องนี้แต่ความจริงแล้วไม่ใช่คะคนละเรื่องแต่เป็นอักษรย่อที่เหมือนกันเท่านั้นดิฉันยกขึ้นมาเพื่อไม่ให้สับสนคะ อย่าสับสนนะคะ

                ICC ที่ฉันนำมาศึกษาในวันนี้นั้นไม่เกี่ยวข้องอะไรกับICC ข้างต้นเลยแต่เป็นเรื่องที่เกี่ยวกับศาลคะซึ่งก็คือ

                ICC (International Criminal Court) ศาลอาญาระหว่างประเทศ   

     คือศาลอาญาระหว่างประเทศ มีสถานะเป็นองค์กรระหว่างประเทศ (International Organization)  ที่ถือกำเนิดขึ้นโดยธรรมนูญกรุงโรมว่าด้วยศาลอาญาระหว่างประเทศ (Rome Statute of the International Criminal Court) เพื่อให้เป็นองค์กรตุลาการถาวรที่เป็นอิสระ เพื่อพิจารณาคดีอาญาที่ถือว่ารุนแรงตามกฎหมายระหว่างประเทศ  คดีที่อยู่ในอำนาจศาลอาญาระหว่างประเทศศาลอาญาระหว่างประเทศคือ  จะพิจารณาคดีอาญาที่ร้ายแรงที่สุดที่กระทำลงโดยบุคคล เช่น การล้างเผ่าพันธุ์ อาชญากรรมต่อมนุษยชาติ อาชญากรรมสงครามและอาชญากรรมที่เป็นการรุกราน ซึ่งอาชญากรรมเหล่านี้ล้วนแต่ระบุไว้ในธรรมนูญกรุงโรม และได้นิยามอาชญากรรมเหล่านั้นไว้อย่างรอบคอบ เพื่อหลีกเลี่ยงความคลุมเครือและคำจำกัดความที่ขาดความชัดเจน แต่อาชญากรรมที่เป็นการรุกรานจะนำขึ้นสู่การพิจารณาในศาลอาญาระหว่างประเทศได้ เมื่อรัฐภาคีต่างๆ บรรลุข้อตกลงร่วมกันในเรื่องของคำจำกัดความและองค์ประกอบความผิดและภายใต้เงื่อนไขต่างๆ ที่ศาลอาญาระหว่างประเทศจะใช้อำนาจของศาล

  ประธานศาลฯ คนปัจจุบัน คือ ซาง-ฮยุน ซง (Sang-Hyun Song) ได้รับเลือกตั้งมาเมื่อวันที่ 11 มีนาคม ค.ศ. 2009

ศาลอาญาระหว่างประเทศนั้นมีความจำเป็นอย่างไร 

          การจับตัวบุคคลที่ต้องรับผิดชอบต่อการละเมิดกฎหมายระหว่างประเทศเป็นวิถีการเดียวที่ประชาคมโลกจะสามารถดำเนินการได้อย่างมีประสิทธิภาพกับผู้ก่ออาชญากรรมร้ายแรงที่ประชาคมโลกวิตกกังวล แนวทางนี้มีความสำคัญอย่างยิ่งในการช่วยผู้ที่ตกเป็นเหยื่อของอาชญากรรมในปัจจุบันและในการป้องปรามบรรดาอาชญากรในอนาคตอีกด้วย ในประเทศที่ศาลสถิตยุติธรรมไม่อาจดำเนินการกับบรรดาผู้ละเมิดกฏหมายมนุษยธรรมระหว่างประเทศ ศาลอาญาระหว่างประเทศศาลนี้เองที่น่าจะสามารถป้องปรามพวกเผด็จการให้ละจากการเข่นฆ่าสังหารพลเมืองในประเทศของตนเองในอนาคต

          ศาลอาญาระหว่างประเทศยังเป็นการแสดงออกที่แจ่มชัดที่สุดของพัฒนาการของกฎหมายมนุษยธรรมและสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศ การที่รัฐภาคีต่างๆ ในทวีปเอเชียได้ให้สัตยาบันต่อการสถาปนาศาลอาญาระหว่างประเทศ จะส่งผลให้เกิดการผลักดันให้มีการยอมรับและปฏิบัติตามกฎหมายระหว่างประเทศอย่างเป็นระบบมากยิ่งขึ้นและช่วยให้จิตสำนึกในเรื่องนี้หยั่งรากลึกยิ่งขึ้นอีกด้วย

ICJ ( International Court of Justice ) ศาลยุติธรรมระหว่างประเทศ 

                   ศาลยุติธรรมระหว่างประเทศ  หรือที่เรียกอย่างไม่เป็นทางการว่า ศาลโลก (World Court) ตั้งขึ้นโดยกฎบัตรสหประชาชาติเมื่อ พ.ศ. 2489 เป็นองค์กรหลักภายใต้องค์การสหประชาชาติตั้งอยู่ที่กรุงเฮก ประเทศเนเธอร์แลนด์ โดยทำหน้าที่สืบเนื่องต่อจากศาลประจำยุติธรรมระหว่างประเทศ (Permanent Court of International Justice) ที่ยุติบทบาทหน้าที่ไปพร้อมกับองค์การสันนิบาตชาติ

ศาลยุติธรรมระหว่างประเทศมีอำนาจพิจารณาตัดสินคดีใดๆ ที่เป็นข้อพิพาทระหว่างประเทศ 2 ประเทศขึ้นไป (Contentious Case) เช่นข้อพิพาทเรื่องดินแดนอาณาเขต การละเมิดอำนาจอธิปไตย ปัญหาสิ่งแวดล้อมระหว่างประเทศ หรือแม้แต่กรณีที่เกี่ยวข้องกับเอกชนที่รัฐเป็นผู้ฟ้องแทน ฯลฯ ทั้งนี้ประเทศที่เกี่ยวข้องจะต้องยินยอมรับอำนาจศาลให้เป็นผู้พิจารณาตัดสินก่อนเท่านั้น ศาลจึงจะมีอำนาจพิจารณาตัดสินคดีนั้นได้

หน้าที่สำคัญของศาลยุติธรรมระหว่างประเทศ
                    1. พิจารณาข้อขัดแย้งเกี่ยวกับกฎหมายที่แต่ละประเทศนำเสนอต่อศาล เช่น การตีความหมายของสนธิสัญญาเป็นต้น ประเทศคู่กรณีตกลงที่จะปฏิบัติตามคำวินิจฉัยของศาล
                    2.ให้คำแนะนำเกี่ยวกับตัวบทกฎหมายตามคำร้องขอมาจากสมัชชา หรือคณะมนตรีความมั่นคง หรือองค์การและทบวงการชำนัญพิเศษอื่นๆ

     เมื่อปี พ.ศ. 2505 ประเทศไทยและประเทศกัมพูชาได้ยอมรับอำนาจศาลให้พิจารณาตัดสินคดีปราสาทเขาพระวิหาร โดยศาลได้ตัดสินว่าบริเวณปราสาทเขาพระวิหารส่วนสำคัญถือเป็นของประเทศกัมพูชา

องค์ประกอบของศาลยุติธรรมระหว่างประเทศ 

         องค์การตุลาการของศาลยุติธรรมระหว่างประเทศประกอบด้วยคณะผู้พิพากษา 15 นาย ซึ่งได้รับการเลือกตั้งโดยคณะมนตรีความมั่นคงและสมัชชา โดยถือคุณสมบัติเป็นมูลฐาน ไม่ถือสัญชาติเป็นมูลฐาน ผู้พิพากษาอยู่ในตำแหน่งคราวละ 9 ปี และมีสิทธิที่จะได้รับเลือกตั้งใหม่ ผู้พิพากษาเหล่านี้ ก่อนที่จะได้รับเลือกจะต้องเป็นผู้ที่มีคุณสมบัติสูงสุดทางตุลาการในประเทศของตนหรือเป็นผู้เชี่ยวชาญในเรื่องกฎหมายระหว่างประเทศ จะไม่มีการเลือกผู้พิพากษาจากประเทศเดียวกันซ้ำกันสองคน

      ส่วนการออกเสียงนั้น ให้ถือเสียงข้างมากของผู้พิพากษาที่เข้าประชุม ในการประชุมแต่ละครั้งต้องมีผู้พิพากษาเข้าประชุมอย่างน้อย 9 นาย ในกรณีที่การลงคะแนนเสียงเท่ากัน ประธานศาลจะเป็นผู้ลงคะแนนเสียงชี้ขาด

      จากที่ได้ทำความเข้าใจในเรื่องของ ICC (ศาลอาญาระหว่างประเทศ) และ ICJ (ศาลยุติธรรมระหว่างประเทศจะเห็นถึงข้อแตกต่างในเรื่องของศาลทั้งสองนี้ แล้วมันมีความแตกต่างกันอย่างไรหละ?

ความแตกต่างระหว่าง ICC และ ICJ  

 น่าจะหมายถึง Risk Weight Average น้ำหนักความเสี่ยงของรายการใน Credit Risk Item (กรณีอนุพันธ์ทางการเงินที่อยู่ในตลาด Exchange) หรือการเฉลี่ยน้ำหนักความเสี่ยงในเรื่องที่สนใจ

ICBPO ( Irrevocable Conditional Bank Payment Order)

 KYC และการพิสูจน์ทราบลูกค้า CDD

มาตรการป้องกันปราบปรามการฟอกเงินและการต่อต้านการสนับสนุนทางการเงินแก่การก่อการร้าย

(Anti-Money Laundering and Combating the Financing of Terrorism: AML/CFT)

มาตรการป้องกันปราบปรามการฟอกเงินและการต่อต้านการสนับสนุนทางการเงินแก่การก่อการร้าย

                ประเทศไทยได้ออกกฎหมายเกี่ยวกับการป้องกันและปราบปรามการฟอกเงินอย่างเป็นทางการครั้งแรกเมื่อวันที่ ๒๑ เมษายน ๒๕๔๒ อันเป็นวันที่ได้มีการประกาศใช้พระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน พ.ศ. ๒๕๔๒ (แต่เริ่มมีผลบังคับใช้จริงๆคือตั้งแต่วันที่ ๑๙ สิงหาคม ๒๕๔๒) โดยมีสำนักงานป้องกันและปราบปรามการฟอกเงินเป็นหน่วยงานหลักในการบังคับใช้ตามกฎหมาย และต่อมาเมื่อวันที่ ๑๑ กันยายน พ.ศ.๒๕๔๓ ได้มีการออกประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง วิธีการแสดงตนของลูกค้าสถาบันการเงิน โดยอาศัยอำนาจตามความในมาตรา ๔ และมาตรา ๒๐ วรรคสองของพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน พ.ศ. ๒๕๔๒ (ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๑๗ ตอนพิเศษ ๙๘ ง วันที่ ๒๗ กันยายน ๒๕๔๓) เพื่อนำมาใช้เป็นมาตรการเบื้องต้นในการเฝ้าระวังและลดความเสี่ยงในการทำธุรกรรมทางการเงินที่อาจจะส่งผลให้เกิดการฟอกเงินผ่านระบบสถาบันการเงิน

                ต่อมาสำนักงานป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน ได้รับการมอบหมายจากคณะอนุกรรมการยกระดับ Corporate Governance ด้านธนาคารพาณิชย์ บริษัท���งินทุนและบริษัทประกันภัย ให้เป็นหน่วยงานหลักในคณะทำงานเตรียมความพร้อมโครงการประเมินการปฏิบัติตามมาตรฐานสากล (Report on the Observance of Standards and Codes: ROSCs) ด้านการป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน และการต่อต้านการสนับสนุนทางการเงินแก่การก่อการร้าย (Anti – Money Laundering and Combating the Financing of Terrorism: AML/CFT) โดยผู้เชี่ยวชาญจาก World Bank (WB) และ International Monetary Fund (IMF) ในช่วงเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ.๒๕๕๐ ซึ่งจากการดำเนินการของคณะทำงานดังกล่าวพบว่า ปัจจุบันพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน พ.ศ. ๒๕๔๒ ยังไม่มีหลักการที่ชัดเจนเกี่ยวกับการรู้จักลูกค้า/การตรวจสอบเพื่อทราบข้อเท็จจริงเกี่ยวกับลูกค้า (Know Your Customer/Customer Due Diligence: KYC/CDD) ของสถาบันการเงิน (Financial Institutions) และหน่วยธุรกิจ หรือผู้ประกอบวิชาชีพที่ไม่ใช่สถาบันการเงิน (Designated Non-Financial Businesses and Professions, DNFBP) ซึ่งหลักการดังกล่าวจะช่วยลดความเสี่ยงเกี่ยวกับการกระทำผิดมูลฐานตามพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน พ.ศ.๒๕๔๒ ด้วยการช่วยชี้ให้เห็นถึงธุรกรรมที่มีเหตุอันควรสงสัย อีกทั้งหลักการดังกล่าวยังเป็นหลักเกณฑ์ตามมาตรฐานสากลที่ประเทศไทยจะต้องเข้ารับการประเมินตามโครงการROSCs 

                ดังนั้น ในภายหลังที่ประชุมคณะรัฐมนตีจึงได้มีมติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ ๒๗ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๐ เห็นชอบมาตรการป้องกันปราบปรามการฟอกเงินและการต่อต้านการสนับสนุนทางการเงินแก่การก่อการร้าย เรื่อง “นโยบายการปฏิบัติตามหลักเกณฑ์การรู้จักลูกค้า/การตรวจสอบเพื่อทราบข้อเท็จจริงเกี่ยวกับลูกค้าของสถาบันการเงิน และหน่วยธุรกิจหรือผู้ประกอบวิชาชีพที่ไม่ใช่สถาบันการเงิน”

                ดังนั้น ตั้งแต่ปีพ.ศ.๒๕๕๐ เป็นต้นมา สถาบันการเงินและหน่วยธุรกิจหรือผู้ประกอบวิชาชีพที่ไม่ใช่สถาบันการเงินต้องปฏิบัติตามมาตรการป้องกันปราบปรามการฟอกเงินและการต่อต้านการสนับสนุนทางการเงินแก่การก่อการร้ายในส่วนของ “การรู้จักลูกค้า/การตรวจสอบเพื่อทราบข้อเท็จจริงเกี่ยวกับลูกค้า” อย่างเคร่งครัดและรายงานผลต่อสำนักงานป้องกันและปราบปรามการฟอกเงินอย่างต่อเนื่องเพื่อเฝ้าระวังและลดความเสี่ยงในการทำธุรกรรมทางการเงินที่อาจจะส่งผลให้เกิดการฟอกเงินในประเทศไทย

การรู้จักลูกค้า (Know Your Customer: KYC) และ/หรือการพิสูจน์ทราบลูกค้า (Customer Due Diligence: CDD)

                การรู้จักตัวตนของลูกค้า (Know Your Customer: KYC) หมายความรวมถึง การเก็บหลักฐานการแสดงตนของลูกค้า ที่อยู่อาศัย ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับระดับความเสี่ยงของลูกค้า รวมถึงอาจมีการขยายขอบข่ายของข้อมูลเพิ่มมากขึ้นและลงลึกอย่างละเอียดในเชิงการการตรวจสอบเพื่อทราบข้อเท็จจริงเกี่ยวกับลูกค้า (Customer Due Diligence: CDD) ด้วย (สมาคมธนาคารไทย:http://www.tba.or.th/)

                จากนิยามดังกล่าวนั้น ทำให้เราเห็นว่ากลุ่มเป้าหมายของการรู้จักลูกค้า (KYC) และ/หรือการพิสูจน์ทราบลูกค้า (CDD) ก็คือ “ลูกค้า” นั่นเอง คำถามต่อมาก็คือ “ลูกค้า” คือใคร? และ “ลูกค้า” ของสถาบันการเงิน และ “ลูกค้า” ของหน่วยธุรกิจหรือผู้ประกอบวิชาชีพที่ไม่ใช่สถาบันการเงินนั้น “เหมือนกัน” หรือ “แตกต่างกัน” อย่างไร

                และนอกจากนี้จะเห็นได้ว่า “สถาบันการเงิน” และ “หน่วยธุรกิจหรือผู้ประกอบวิชาชีพที่ไม่ใช่สถาบันการเงิน” นั้นเป็นองค์กรที่ต้องทำการรู้จักลูกค้า (KYC) และ/หรือการพิสูจน์ทราบลูกค้า (CDD) ตามมติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ ๒๗ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๐ คำถามก็คือ องค์กรใดเป็น “สถาบันการเงิน” บ้าง? และ องค์กรใดเป็น “หน่วยธุรกิจหรือผู้ประกอบวิชาชีพที่ไม่ใช่สถาบันการเงิน” บ้าง?